قصه‌گویی ایرانی، برای خارجی‌ها شگفت‌انگیز است
تاریخ انتشار: ۲۱ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۸۱۹۷۶۷
محمد میرکیانی، که خود از نویسندگان برجسته کودک‌ونوجوان است، در این گفت‌وگو با اشاره به اینکه در این جشنواره شاهد شگفتی مهمانان خارجی از مهارت قصه‌گویان ایرانی بوده است، بر اهمیت انتفال تجربه به نسل فردا از طریق قصه‌گویی تاکید میکند. میرکیانی که فعالیت خود را در حوزه نویسندگی از دهه ۶۰ خورشیدی و با نگارش نمایشنامه‌های رادیویی و «قصه ظهر جمعه» آغاز کرده است، آثار مشهوری چون «قصه ما مثل شد»، «روز تنهایی من» و «قصه‌های شب‌چله» را در زمینه ادبیات کودک‌ونوجوان نگاشته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شاید برای خیلی‌ها تفاوت میان قصه‌گویی با قصه‌خوانی چندان زیاد نباشد، شما به‌عنوان کسی که در این حوزه سال‌ها فعالیت داشته‌اید، درباره این تفاوت بگویید.
قصه‌خوانی معمولا مانند کتابخوانی است، یعنی شما از روی قصه با همان شکل زبان نوشتاری کتاب برای کودکان‌ونوجوانان می‌خوانید اما قصه‌گویی یک نوع هنر است، هنری که زیرمجموعه ادبیات نمایشی به‌شمار می‌آید. زمانی که شما در حال قصه‌گویی هستید، مخاطب احساس میکند کسی در حال نقالی و جان‌دادن به شخصیت‌های قصه است. به‌عنوان‌مثال کتاب «شب‌های شیرین» نوشته من به آموزش قصه‌گویی برای پدران، مادران و مربیان پرورشی می‌پردازد. این کتاب که توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان‌ونوجوانان منتشر شده، برای اولین بار به زبان قصه‌گویی تنظیم گردیده است.
و قصه‌گویی خودش شامل چه بخش‌هایی است؟
قصه‌گویی دارای بخش‌هایی چون مقدمه، موسیقی کلام، تکه‌های کلامی خاص و موخره است. به‌همین‌دلیل قصه‌گویی به زبان نمایش و نقالان نزدیک است و نسبت به قصه‌خوانی که تنها ادای جملات قصه با همان زبان نوشتاری است، تفاوت دارد.
به نظر شما تأثیر قصه‌گویی بر آشنایی و ایجاد ارتباط نسل جدید با ادبیات کهن و عامیانه به‌عنوان سرمایه‌های کشور چیست؟
یکی از ارزش‌های قصه‌گویی همین ارتباط بین نسل کودک‌ونوجوان ما با ادبیات‌کهن است. هرچه زمان می‌گذرد، زبان اصلی ادبیات‌کهن ما از زبان امروزی‌مان دور و دورتر میشود و درک آن دشوارتر خواهد شد. قصه‌گویی آن‌هم با توجه به منابع غنی ادبی، کمک میکند تا ارتباط بین کودکان‌ونوجوانان با ادبیات کهن فارسی قطع نشود و زمانی که به سن بزرگسالی رسیدند، خودشان به سمت خواندن این آثار و شاهکارهای ادبی بروند. قصه‌گویی اگرچه زیرمجموعه‌ای از ادبیات نمایشی به‌شمار میرود، درعین‌حال، یک هنر مستقل است و ابعاد گسترده‌ای دارد. قصه‌گویی، هنری کاملا شرقی و ایرانی است و متعلق به آداب‌ورسوم، فرهنگ و زندگی مردم ایران است. قصه‌گویی باعث آرامش مخاطبان میشود و گنجینه ادبی آنها را پربار میکند. غالبا نسل امروز، کلمه و واژه کم دارد و قصه‌گویی باعث افزایش دایره واژگان کودکان‌ونوجوانان خواهد شد. وقتی آنها برای بیان حرف‌های‌شان کلمات بیشتری داشته باشند، راحت‌تر می‌توانند با بزرگسالان خود ارتباط برقرار کنند و با استفاده از کلمات به خشونت رو نمی‌آورند.
قصه‌هایی که برای قصه‌گویی و جذب مخاطب کودک‌ونوجوان به مطالعه کتاب‌های ادبی انتخاب میشود، باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
آثار ادبی که قصه‌گویی براساس آنها شکل میگیرد، باید ساختار روایی داشته باشند. زبان به‌کاررفته در آنها باید زبانی روان، قابل‌فهم، دارای موسیقی کلامی و فاقد هرگونه دشواری کلامی برای کودکان و نوجوانان باشد. نکته مهم دیگر داشتن زاویه‌دید بیرونی و نمایشی است؛ این نکته یکی از فنون مهم قصه‌گویی محسوب میشود. یکی از بزرگ‌ترین دلایلی که برخی از کودکان نسبت به بعضی از داستان‌ها و قصه‌هایی که برای‌شان گفته میشود، تمایلی نشان نمی‌دهند، زاویه‌دید درونی این قصه‌هاست. معمولا قصه‌های مونولوگ‌محور یا قصه‌هایی که توصیفات بیرونی و پرگویی‌های زیادی در توصیف اتفاقات دارند، مخاطب را برای ادامه روند داستان ترغیب نمی‌کنند.
جشنواره قصه‌گویی سال‌هاست به‌صورت بین‌الملل برگزار میشود. چه باید کرد که این جشنواره بتواند در انتقال فرهنگ ایرانی به مخاطب جهانی با استفاده از قصه‌گویی، موفق شود؟
ادبیات کهن ما غنی‌ترین ادبیات جهان است و به جرات می‌توان گفت هیچ کشوری تا این اندازه منابع غنی ادبی ندارد. ما برای انتقال فرهنگ ایرانی و تاثیر قصه‌گویی ایرانی بر قصه‌گویی جهان باید قصه‌های خوبی را که مفهومی عام و جهانشمول دارند، مورد توجه قرار دهیم. قصه‌هایی که برای تمامی مردم جهان قابل درک و تاثیرگذار باشند.
قصه‌هایی با ساختار و مفاهیم بومی و اقلیمی نیز تاثیرگذار هستند اما بیان آنها باید به گونه‌ای باشد که مخاطب غیرایرانی هم آنها را درک کند.
اصلا تعاملات بین‌المللی در این عرصه، تاثیری بر روند قصه‌گویی در ایران داشته است؟
همان‌طور که می‌دانید، تمدن‌های بزرگ در شرق جهان شکل گرفته‌اند و هنر قصه‌گویی نیز مربوط به تمدن‌های شرقی است. نوع کارکرد قصه در غرب با شرق متفاوت است. در غرب قصه وجود دارد نه قصه‌گویی. بسیاری از کتاب‌های قصه همچون «هزارویک شب»، «کلیله‌ودمنه» و «بختیارنامه» از هندوستان به زبان پهلوی، سپس به زبان عربی و پس از آن به زبان فارسی دری برگردانده شدند. درواقع غربی‌ها بعد از قرون وسطا در حوزه هنرهای نمایشی پیشرفت کردند اما در حوزه ادبیات‌شفاهی این شرقی‌ها بودند که در این زمینه پیشرفت زیادی داشتند. به‌همین‌دلیل هم ما تاثیری از قصه‌گویی غرب نگرفته‌ایم زیرا قصه‌گویی در غرب وجود ندارد.
غربی‌ها خیلی روی قصه‌گویی کار نمی‌کنند و بیشتر به قصه‌خوانی می‌پردازند. من در چندین دوره از جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی حضور داشتم. قصه‌گویی هنرمندان ایرانی برای هنرمندان و مهمانان بین‌الملل و خارجی شگفت‌انگیز بود؛ از نظر آنها اتفاقی که در قصه‌گویی ایرانی می‌افتد بسیار فراتر از خواندن یک کتاب به‌شمار می‌آید.
آشنایی شما با جشنواره قصه‌گویی، به چه زمانی برمی‌گردد؟
من از سال ۱۳۶۱ تا سال ۱۳۷۲به‌عنوان نویسنده نمایشنامه‌های رادیویی و نمایشنامه‌های قصه ظهر جمعه در رادیو مشغول به فعالیت بودم. همزمان با این فعالیت، در تلویزیون و دیگر رسانه‌ها نیز به نگارش می‌پرداختم. همکاری با آموزش‌وپرورش و کانون پرورش فکری کودکان‌ونوجوانان به‌عنوان مدرس از دلایلی بود که باعث شد در شکل‌گیری جشنواره قصه‌گویی نقش داشته باشم. خوشبختانه جشنواره قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان‌ونوجوانان، امروزه به یک رویداد بین‌المللی تبدیل شده است. بسیاری از مراکز چون شهرداری‌ها و کتابخانه‌های عمومی نیز پس از این اتفاق به تقلید از آن پرداخته‌اند اما این برنامه‌ها از لحاظ کمی‌وکیفی بسیار متفاوت از رویدادی است که کانون پرورش فکری کودکان‌ونوجوانان برگزار میکند.
نقش قصه در زندگی
مجید مجیدی، کارگردان سینما و از اعضای هیات‌مدیره کانون پرورش فکری کودکان‌ونوجوانان در نشست هم‌اندیشی اعضای هیات‌مدیره کانون با عوامل اجرایی بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی گفت: قطعا قصه ریشه در فرهنگ ما دارد. نکته جذاب آن بحث محتواست. همه می‌دانیم که قصه جزئی از فرهنگ هر کشور است و یادآور آغوش مادربزرگ‌هاست. خود من با قصه بزرگ شدم، بدون آن‌که بفهمم بعدها قصه چه نقش بزرگی در زندگی من خواهد داشت.
او ادامه داد: چه مفاهیم و موضوع‌هایی که از طریق مادربزرگ‌ها به ما منتقل نشده است. کودکان در این روزها به فضای مجازی خیلی وابسته هستند و خیلی سخت است که آنها را از این فضا جدا کنیم. موضوع قصه‌گویی میتواند تأثیر زیادی بر جامعه امروز ما داشته باشد. دغدغه شخصی من این است که از این طریق چقدر محتوا را به زندگی بچه‌ها بیاوریم. در این زمینه، باید به سن مخاطب هم حتما توجه کنیم. کودک هرچه که بزرگ‌تر میشود، پذیرشش هم سخت‌تر میشود؛ به‌ویژه کودکانی که مدام با گوشی و اینترنت سروکار دارند. باید مخاطب را شناخت. گاهی کودکان خیلی از ما جلوتر هستند و ما باید بحث مخاطب را در قصه‌گویی جدی‌بگیریم.
قصه‌گویی و برآوردن نیاز کودک به «کلمه»
قطعا برگزاری جشنواره قصه‌گویی تاثیر فراوانی در ارتقای سطح رشد و تربیت فرزندان دارد. یکی از اثرات مثبت قصه‌گویی این است که گنجینه واژگان مخاطب را پربار میکند. ما معمولا در ارتباطات اجتماعی و کلامی خودمان نیازمند کلمه هستیم و قصه‌گویی در این زمینه به ما کمک بسیاری میکند؛ اینکه بتوان خوب صحبت‌کرد، خوب فکر کرد و ذهن فعالی داشت، یکی از نتایج قصه‌گویی است. یکی دیگر از ویژگی‌های قصه‌گویی، انتقال فرهنگ بین نسل گذشته و نسل امروز است. قصه‌گویی باعث احساس نزدیکی بین مخاطب و قصه‌گو میشود به‌ویژه قصه‌گویی در بین خانواده‌ها، احساس همدلی، همزبانی، همراهی و همکاری ایجاد میکند. در روزگار ما، رسانه‌های مجازی، فضای ارتباطی بین قصه‌گو و مخاطب را به‌شدت محدود کرده‌اند درحالی‌که قصه‌گویی ارتباط بین شنونده و قصه‌گو را مستقیم و بیشتر میکند. حال اگر این قصه‌گو پدر و مادر باشد، ارتباط عاطفی شدیدی با فرزند برقرار میکند. به‌دلیل تمام دلایلی که ذکر شد، برگزاری جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی به همت کانون پرورش فکری کودکان‌ونوجوانان، اهمیت زیادی دارد و امیدوارم که با برگزاری مستمر و باشکوه هرچه بیشتر این جشنواره اتفاقات خوبی برای کودکان و نوجوانان رقم بخورد.
روزنامه جام جم
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: محمد میرکیانی داستان نویسی کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان جشنواره قصه گویی کودک ونوجوان قصه گویی قصه گویی قصه هایی ادبیات کهن قصه خوانی قصه گو
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۸۱۹۷۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شروع مسیری هیجان‌انگیز با مهدکودک
مهدکودک، کودکان خردسال را با دنیای دبستان آشنا می کند و آغاز یک مسیر طولانی تحصیلی است. محیط کلاس درس بر یادگیری که در آن سال اول حیاتی اتفاق می‌افتد تأثیر می‌گذارد، بنابراین معلمان تشویق می‌شوند تا به‌دقت آن را تنظیم کنند.
کلاس مهدکودککلاس معمولی مهدکودک ساکت یا آرام نیست، اما باید حس سازماندهی داشته باشد.چیدمان های مطلوب شامل یک مرکز یادگیری با مناطق تعیین شده برای فعالیت هایی مانند ریاضی و خواندن است. انجمن ملی آموزش کودکان خردسال پیشنهاد می کند مکان هایی را برای ساخت و ساز، بازی های نمایشی، خواندن، پازل ها و های هنری اختصاص دهید. برای جلوگیری از هرج و مرج و محدود کردن حوادث، همچنین فضایی را برای دانش آموزان انتخاب کنید تا وسایل شخصی خود را ذخیره کنند و لوازم کلاس را کنار بگذارند.
علیرغم اینکه مهد کودک به عنوان دروه آموزش اجباری شناخته نمیشود اما ورود کودک به مهد کودک مزایای متعددی دارد. مهد کودک برای کودک شرایط یادگیری مهارت‌های بنیادی اجتماعی، هیجانی و حل مسئله را فراهم میکند و به نوعی یک آشنایی مقدماتی با فضای مدرسه نیز برای او بدست می‌آید.
یکی از مهمترین اهداف مهدهای کودک، پرورش عزت نفس در کودکان است. این فرایندی است که در آن به کودک شما کمک میشود تا در مورد خود احساس خوبی داشته باشد و نسبت به توانایی‌هایش در مواجهه با چالش‌ها اعتماد به نفس پیدا کند. بعلاوه، در این یکسالی که کودک شما در مهد به سر خواهد برد، یاد میگیرد که صبور باشد، نوبت را رعایت کند، در فعالیت‌های گروهی شرکت کند و به صحبت‌های دیگران گوش فرا دهد. تمام این مهارت‌ها جزو ضروریات ورود به دنیای مدرسه خواهد بود.
ویژگی های یک مهد کودک خوب دارای فعالیت‌های گروهی متنوعی باشد. بازی‌ها، فعالیت‌ها و آموزش گروهی میتواند کودک شما را نسبت به کار گروهی و یادگیری بعضی مهارت‌های اجتماعی آماده کند. شاید در ابتدای سال فعالیت‌های گروهی زمانی کوتاه تری را به خود اختصاص دهند اما با گذشت زمان انتظار میرود که در برنامه آموزشی مهد زمان بیشتری به انجام فعالیت‌های گروهی اختصاص یابد. -بهره مندی از کادر مجرب و آموزش دیده: معلمین و مربیان یک مهد کودک خوب، از آموزش آکادمیک و تجربه کافی در کار با کودکان برخوردار هستند. این دسته افراد به شغل خود عشق میورزند و می دانند که برای تعامل مستمر و شکل دهی یک ارتباط سازنده با کودک باید چطور رفتار کنند، نسبت به عواط و هیجانات کودکان آشنایی کامل دارند و تمام شاگردان خود را کاملا میشناسند و از ویژگی‌های شخصیتی و توانایی‌ها و نقاط ضعف آنها به خوبی مطلع هستند. -آشنا ساختن کودکان با کتاب و ترغیب آنها به علاقه بیشتر نسبت به خواندن و نوشتن. در یک مهد کودک خوب، زمان قابل توجهی برای خواندن قصه و کتاب خوانی برای کودکان اختصاص داده میشود. این کار دایره لغات و دانش کلمات کودک را به طور ضمنی افزایش داده و قدرت تخیل و خیال را در آنها تقویت میکند. اهمیت انواع بازی ها در مهد کودکبازی در این سنین نقش حیاتی ایفا میکند. یک مهد کودک خوب هر سه حوزه ورزش، هنر و یک زبان خارجی را در محتوای آموزشی خود دارد. البته غالب فعالیت‌های مرتبط با این سه حوزه در قالب بازی و بازی کردن (به صورت فردی و گروهی) باید ارائه شود. در رابطه با رده بندی سنی درون هر کلاس نیز سوال کنید، بهتر است کلاس ها به صورت یکدست بسته شوند و برای مثال کودک 4 ساله در کلاس کودکان 5 ساله قرار نگیرد.
بررسی سوابق معلمین در مهدکودکهمینطور نسبت به سابقه کادر معلمین و مریبان مهد سوال کنید. در صورت امکان با تعدادی از معلمین صحبت کنید و اگر مقدور بود مدتی را به مشاهده روند تدریس و کار آنها بپردازید. در مورد شیفت کاری معلمین سوال کنید، توصیه می شود مهد کودکی را انتخاب کنید که تا آخر سال و برنامه آموزشی دارای کمترین تغییر در کادر معلمین و مربیان باشد، چرا که پذیرش این نکته برای کودکان آسان نخواهد بود.
در مهدکودک پرچین، اولین مجموعه با رویکرد انسان‌گرا در طبیعت، کودکان فرصت تجربه طبیعت ناب در فضایی امن و دلنشین را در کنار فعالیت‌های کارگاهی خواهند داشت. جدا از فعالیت‌های کارگاهی، در بخش مزرعه پرچین، فرصت تجربه اصیل کودکی برای کودکان فراهم شده است.
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند